ไม่มีใครต่ำต้อยด้อยค่ากว่าใคร

ในเมื่อความแตกต่างหลากหลายของมนุษย์เป็นสิ่งเฉพาะตน จึงไม่ควรมีใครถูกด้อยค่า รวมถึง ยอมรับและเข้าใจมนุษย์อย่างที่เป็น 

หนังสือเล่มหนึ่งที่ทั่วโลกยอมรับว่ามุ่งถ่ายทอดความลึกลับซับซ้อนแห่งจิตมนุษย์ คือ ชั่วใบระริกไหว (The Trembling of a Leaf) ผลงานของ วิลเลียม ซอเมอร์เซ็ท มอห์ม (W. Somerset Maugham) นักเล่าเรื่องที่เก่งกาจที่สุดคนหนึ่ง (Independent)

เรื่องสั้นทั้ง 6 เรื่อง รวมถึงบทโหมโรงและบทส่งท้ายในหนังสือเล่มนี้ ทำให้รู้สึกเหมือนกำลังชม ละครเวทีแห่งทะเลใต้ เป็นละครเวทีที่จำลองจากชีวิตจริงที่เราเห็นทุกเมื่อเชื่อวัน และเป็นละครเวทีที่ต้องการสื่อถึงคนดูว่า สุขและทุกข์นั้น นอกจากไม่จีรัง ยังอยู่ใกล้กันชั่วใบระริกไหวเพียงใด

ตัวละครทุกตัวที่มอห์มเนรมิตล้วนมีความสมจริง ชวนเชื่อ ล้วนแสดงคุณสมบัติ โทษสมบัติ ที่มีในเราๆ ท่านๆ มนุษย์ปุถุชน

ดี. เอช. ลอว์เรนซ์ (D.H. Lawrence) นักประพันธ์ที่เขียนถึงความปรารถนาอันซับซ้อนซึ่งซ่อนเร้นอยู่เบื้องลึกของจิตใจได้อย่างยอดเยี่ยม เจ้าของผลงานเช่น Lady Chatterley's Lover และ เด็กสาวและชายยิปซี (The Virgin and the Gipsy) ได้กล่าวถึงมอห์มไว้ว่า "เขาถ่ายทอดผลงานในรูปแบบของงานสกุล 'ธรรมชาตินิยม' ออกมาอย่างละเอียดอ่อนและรอบคอบ น้ำเสียงอันหลากหลายในบทสนทนาสอดประสานอย่างลงตัว อีกทั้งเรียบง่ายตรงเป้าหมาย"

เนื้อหาใน 'ชั่วใบระริกไหว' นำพาให้เราสำรวจจิตใจตนเอง บางครั้งเหมือนว่าเรากำลังเป็นตัวละครนั้นๆ เช่น

'เวลามีใครเผยสิ่งที่อยู่ในจิตวิญญาณอย่างหมดเปลือก มันแสดงให้เห็นว่าในโลกนี้ไม่มีใครต่ำต้อยด้อยค่ากว่าใคร ทุกคนล้วนมีอะไรในตัวที่จุดความเห็นใจให้บังเกิดทั้งสิ้น'

'ผู้คนมากหน้าหลายตาอาศัยร่วมกัน พูดจาคนละภาษา คิดอ่านคนละอย่าง ศรัทธาพระเจ้าคนละองค์ มีค่านิยมคนละแบบ ทว่า มีความรู้สึกสองประการเหมือนกันคือรักและหิว'

'คนพวกนี้มีความเสื่อมศีลในกมลสันดาน มองไม่ออกว่าสิ่งที่ประพฤติหยาบช้าชั่วร้าย ร้อนถึงเราต้องหยิบยกพฤติกรรมที่เขาปฏิบัติจนชาชินมาชี้ให้เห็นว่ามันเป็นบาป'

ดังที่กล่าวข้างต้น 'ชั่วใบระริกไหว' จะพาคุณเดินทางไปยังหมู่เกาะทะเลใต้ ณ มหาสมุทรแปซิฟิก ที่บางครั้งก็เทาทึมผุดคลื่นมหึมา ไม่ผิดจากทะเลแถบหัวหาดบีชชีที่ช่องแคบอังกฤษ

บางคราก็โยกโยนครื้นครั่นปั่นป่วน แตกฟองขาวพราวยอดคลื่น น้อยครั้งสงบราบเป็นสีคราม ครั้งเป็นคราม ก็ครามลำพอง

หากก็มีบางวันที่มหาสมุทรแปซิฟิกแลละม้ายทะเลสาบ ผิวเรียบราบระยิบระยับ ปลาบินพุ่งโผ ทอเงาปลาบทาบผิวน้ำวาวราวกระจก ครั้นดิ่งกลับมหรรณพ ก็พัดพาหยดน้ำกระเซ็นเป็นฝอยพราว ปุยเมฆแผ่เป็นทิว ณ ขอบฟ้า ก่อรูปประหลาดล้ำยามต้องแสงอัสดง ชวนให้ใจคล้อยพลอยเชื่อว่าสิ่งที่เห็นคือเทือกผาตระหง่าน ดังที่ปรากฏเฉพาะในแดนดินถิ่นฝัน

การเปรียบมหาสมุทรดังดวงจิตมนุษย์ทำให้ได้ข้อคิดว่า ทุกสิ่งเป็นอย่างที่มันเป็น มีความแตกต่าง ไม่คงเส้นคงวา เอาแน่เอานอนไม่ได้...

-- บางส่วนจากในเล่ม

ชั่วใบระริกไหว (The Trembling of a Leaf)
วิลเลียม ซอเมอร์เซ็ท มอห์ม (W. Somerset Maugham) : เขียน
คณิตสรณ์ สัมฤทธิ์เดชขจร : แปล