ว่าด้วยศิลปะและชีวิต

ในเล่มมี 2 บทความที่เล่าอย่างลื่นไหล เป็นการเล่าที่เพลินและรุ่มรวยทางภาษา

บทความแรก “กอธิค นิรมิตศิลป์แห่งชีวิต” พูดถึงศิลปะแบบกอธิคและการสร้างศิลปะว่าแค่ไหนจึงจะดีในทัศนะของผู้เล่า

ความงาม สิ่งนามธรรมที่พยายามอธิบายให้ออกมาเป็นรูปธรรมผ่านการพินิจสถาปัตยกรรมแบบ “กอธิค” และเล่าเรื่องไปถึงรูปแบบหรือเนื้อแท้ การได้มาซึ่งความงามจากการบังคับผู้อื่นให้อยู่ในแบบแผนเป็นทาสหรือการยอมรับในความไม่สมบูรณ์แบบ การงานที่ทำให้เกิดความงามนั้นให้คุณค่าในความเป็นมนุษย์และให้ศักยภาพในฐานะมนุษย์ได้แสดงออกมาเต็มที่หรือไม่

ความเนี้ยบเป็นสิ่งที่มีคุณค่าอยู่เสมอในทางศิลปะ แต่ก็พึงเหลือพื้นที่ให้ความเป็นอิสระของปัจเจก ของสิ่งที่หยาบ ดิบเถื่อน ความสร้างสรรค์ไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน  การแสดงจุดด้อย ความบกพร่อง ไม่ถึงพร้อมก็เป็นองค์ประกอบของศิลปะเช่นกัน ธรรมชาติเองยังไม่นิยมความสมบูรณ์แบบอย่างที่เราคาดหวังในอุดมคติเลย

ในความสร้างสรรค์มีความซ้ำซากที่ต้องอดทน ในความเปลี่ยนแปลงมีระดับที่พอเหมาะพอดีไม่ใช่การแหวกแนวจนลื่นไหลไปเรื่อย


บทความสอง เป็นปาฐากถา “งานของเหล็กในธรรมชาติ ศิลปะ และนโยบาย”

เห็นสนิมเราอาจไม่ชอบ แต่ในปฎิกิริยาออกไซด์เหล็กเดียวกันก็ทำให้เกิดการสีในอิฐ สีในดินในหิน ความงามตามธรรมชาติของภูเขาหน้าผาก็เป็นไปด้วยสิ่งนี้

การสร้างงานศิลป์นั้นต้องใช้ทั้งจินตนาการ ทักษะของมือที่ฝึกมาเพื่อใช้ถ่ายทอดสิ่งที่คิดและรู้สึกออกมาอย่างเป็นรูปธรรม ต้องใช้วัสดุที่เหมาะสมตรงกับคุณลักษณะของมันที่เอื้อให้เป็น อย่างมีความหมายด้วย ไม่อย่างนั้นนั้นก็จะเป็นเพียงการแสดงฝีมือที่ขาดความลึกซึ้ง อาจถึงขนาดควรตั้งคำถามว่าจะทำไปเพื่ออะไร

จากเรื่องเหล็ก เล่าเรื่อยไปจนถึงความเป็นอุตสาหกรรม การเอาเปรียบคนที่ด้อยกว่า หรือกระทั่งการซื้อสินค้าที่เรารู้อยู่แล้วว่าราคาถูกกว่าที่ควรจะเป็นซึ่งมันเกิดขึ้นได้จากการบีบราคามาเป็นทอดๆ และแน่นอนคนที่อยู่ใต้ล่างเป็นผู้หั่นเฉือนเนื้อตัวเองมากที่สุด พูดถึงการได้มาซึ่งเงินโดยไม่ได้ทำงาน จะด้วยการเก็งกำไรหรือวิถีทางอื่น มันย่อมคือการฉกชิงมาจากคนอื่นเหมือนกัน แต่ทั้งนี้เป็นสิ่งที่ดีหรือไม่ดี ยังเป็นไปได้ว่ามันต้องดูตามสถานการณ์สำหรับบางเรื่อง แต่ขอให้รู้ไว้ว่านั่นคือโยงใยที่เชื่อมถึงกันในลักษณะนี้

อ่านจบ ไม่เข้าใจกระจ่างในศิลปะและชีวิตหรอก มันไม่ได้ง่ายแบบนั้น แต่ความเข้าใจที่มากขึ้นเป็นสิ่งที่เป็นไปได้

สั่งซื้อ ว่าด้วยศิลปะและชีวิต (On Art and Life)