Nineteen Eighty-Four | 1984 กับสังคมไทย

ด้วยความแปลกใจระคนดีใจ ที่ได้ทราบว่า 1984 ฉบับพิมพ์ครั้งที่สอง (ตุลาคม 2551) หมดลงในเวลาไม่นานนัก ใครจะนึกว่านิยายการเมืองแห่งอนาคตที่แสนจะหดหู่เล่มนี้ ได้กลายเป็นหนังสือ ‘ต้องอ่าน’ สำหรับเมืองไทยในพุทธทศวรรษ 2550 ที่เหล่าประชาชนผู้สงสัยใคร่รู้กำลังเสาะหาหนทางถอดรหัส สลัดตัวเองออกจากคราบไคลแห่งความเคยชินเก่า แล้วหันมามองโลกด้วยสายตาใหม่ แม้จะต้องยอมรับด้วยความกระอักกระอ่วนใจว่า ได้ดำเนินชีวิตมาโดยมิได้ฉุกคิดตั้งคำถาม หรือหากมีบางแวบในมโนสำนึกเกิดความสงสัยขึ้นมาครามครัน

อาการนั้นก็อาจบำบัดให้ราบคาบลงได้ ด้วยการเข้าร่วมพิธีกรรม ‘ความเกลียดสองนาที’ ซึ่งรัฐ - หรือที่ออร์เวลล์ใช้คำว่า ‘พรรค’ - จัดสรรให้ได้ดุจภักษาหารประจำวันโดยไม่ขาดตกบกพร่อง จะมีก็แต่เพิ่มความถี่ขึ้นตามอุณหภูมิของปัญหากวนใจที่เปรียบดังหอกข้างแคร่ หรือแผลที่ข้อเท้าของวินสตัน ซึ่งคอยเตือนให้พอรำคาญ และต้องการการกำราบให้ยุบแห้งสนิทไป เพื่อจะได้มีชีวิตอย่างสงบสุขพึงพอใจกับสิ่งที่มีอยู่

หากสังคมมักแบ่งเป็นสามชนชั้นตามที่ออร์เวลล์ว่าไว้ใน ‘หนังสือ’ ต่อต้านพรรค สถานะสมาชิกพรรคที่วินสตันสังกัดก็คือชนชั้นกลางที่คั่นอยู่ระหว่างสมาชิกพรรคชั้นในผู้เต็มไปด้วยอำนาจและอภิสิทธิ์ กับเหล่ากรรมาชีพผู้ใช้แรงงานขับเคลื่อนสังคมในทางกายภาพ ไม่ว่าจะเป็นการผลิตเครื่องอุปโภคบริโภค หรือการเป็นทหารเข้ารบในสงครามที่มีขึ้นเพื่อไม่ให้การผลิตล้นเกิน และเพื่อไม่ให้ประชาชนมีเวลาว่างมากเกินไปจนเกิดการใช้ความคิด

สมาชิกพรรคที่ทำงานอยู่ในกระทรวงทั้งสี่ เป็นจักรกลในการดำเนินระเบียบสังคม เช่น คอยผลิตนิยายเริงรมย์ล้วนๆ เพื่อกล่อมประสาทคนอ่าน ดูแลการเสนอข่าวสารที่สอดคล้องกับความต้องการของรัฐ โดยไม่ปล่อยให้ข้อมูลหรือหลักฐานที่ขัดแย้งได้มีโอกาสปรากฏ

การทำงานเหล่านี้ต้องอาศัยการ ‘คิดสองชั้น’ ให้ความจริงและความเท็จหักล้างกัน จนในที่สุดสามารถอยู่ร่วมกันได้โดยสมานฉันท์ สิ่งที่เกิดขึ้นในสมองของคนเหล่านี้แหละที่รัฐต้องจับจ้องมองดูเป็นพิเศษ เพราะหากเกิด ‘เพี้ยน’ ขึ้นมา ก็จะส่งผลเป็นลูกโซ่ จนในที่สุดอาจเป็นภัยคุกคามความมั่นคงของรัฐถ้าไม่รีบจัดการตัดไฟเสียแต่หัวลม

ชนชั้นกลางอย่างวินสตันดำรงชีพอยู่ได้ด้วยหลักการ ‘คิดสองชั้น’ อันเป็นคู่มือใช้สอยที่จะช่วยให้เขาอยู่ในร่องในรอย และปลอดภัยจาก ‘ตำรวจความคิด’ แต่แล้ว ความเป็นมนุษย์ที่รู้จักสงสัยและตั้งคำถาม ก็ได้ทรยศต่อความมั่นคงปลอดภัยในชีวิต จนในที่สุด ผลักให้เขาต้องถูกส่งเข้าสู่กระบวนการชำระล้างโลกทัศน์ ชีวทัศน์ ที่ทรงประสิทธิภาพจากมันสมองของสมาชิกพรรคชั้นใน

รัฐของ 1984 ทำงานอย่างเป็นระบบ อาศัยการคิดที่ซับซ้อนวางแผนและกับดักไว้อย่างเฉลียวฉลาดเพื่อตรวจจับความคิดเบี่ยงเบน อำนาจเบ็ดเสร็จของพรรคแข็งแรงพอที่จะไม่ต้องอาศัยการจัดฉากอื่นใดเข้ามาสร้างภาพแห่งความชอบธรรม ไม่ต้องมีระบบไต่สวนและพิพากษาโดยศาล เพราะเมื่อถูกจับในฐานะ ‘อาชญากรความคิด’ ก็แปลว่าผิดแล้วอย่างแน่นอน ไม่ว่าจะเอ่ยปากออกมาหรือไม่!

สมองของคุณไม่ได้เป็นของคุณ มันเป็นสมบัติของพรรค  พรรคไม่จำเป็นต้องหาข้อกฎหมายมายืนยันว่า หากคุณละเมอวลี “พี่เบิ้มจงพินาศ” หรือเขียนข้อความอย่างเดียวกันลงในสมุดบันทึกส่วนตัวที่ซุกซ่อนไว้สำหรับอ่านคนเดียว คุณจะต้องมีความผิดสถานใด เพราะคุณ ‘ผิดตั้งแต่คิด’ แล้ว!

ที่โอชันเนีย ทรุดโทรม ทึบทึม เมืองแห้งแล้ง ผู้คนไม่มีชีวิตชีวา ช่างต่างจากสยามเมืองยิ้มที่เต็มไปด้วยการเฉลิมฉลองยิ่งนัก แต่อะไรเล่าที่ทำให้ผู้อ่านในบริบทร่วมสมัยของเรารู้สึกกระทบใจราวกับว่าหลายบทหลายตอนในหนังสือเล่มนี้ เขียนขึ้นโดยมีพฤติกรรมสังคมของเราวางหราอยู่ตรงหน้าผู้เขียน

การค่อยๆ ปล่อยให้บทบรรยายของออร์เวลล์ชำแรกเข้าไปในระหว่างจุดตัดของ 1984 กับสังคมสยามอันห่างไกลข้ามศตวรรษ จะเผยให้เรากระจ่างแจ้งในกลไกขับเคลื่อนรูปการณ์จิตสำนึกของสังคม ที่เราเคยนึกเอาอย่างไร้เดียงสาว่าเป็นความบังเอิญที่เกิดขึ้นอย่างเป็นธรรมชาติ หาได้มีการวางแผนเพื่อเดินหมากอย่างรัดกุมไม่

ท้ายนี้ ข้าพเจ้าขอส่งต่อคำขวัญของพรรคแห่งรัฐโอชันเนีย เป็นกำนัลแก่มิตรสหายที่ยังไม่พร้อมจะหยิบ 1984 ขึ้นมาอ่านเพื่อการเข้าใจตัวเองและเหตุการณ์รอบข้าง คำขวัญสามบรรทัดที่เขียนเหมือนแค่เป็นการเล่นคำของนักกลอนรัตนโกสินทร์นี้ แฝงความ ‘ยอก’ ‘ย้อน’ ‘แย้ง’ ที่ชำแหละ ‘คิดสองชั้น’ ไว้อย่างละเอียดในหนังสือต่อต้านพรรคของโกลด์สไตน์:

สงครามคือสันติภาพ
เสรีภาพคือความเป็นทาส
อวิชชาคือกำลัง

รัศมี เผ่าเหลืองทอง
กรกฎาคม 2555

..,

จาก คำนำผู้แปล 1984 ฉบับพิมพ์ครั้งที่สาม (พ.ศ. 2555)
==============================

คลิกสั่งซื้อหนังสือ หนึ่ง-เก้า-แปด-สี่ (1984) ฉบับครบรอบ 72 ปี

ครบชุดการออกแบบ - 4 ปก




=========

แนะนำ Book Set น่าสนใจราคาพิเศษ ว่าด้วยวรรณกรรมการจัดการสังคมและการเมือง

1. Set 8 เล่ม ครบชุดวรรณกรรมโลกสมมติ

2. Set 8 เล่ม หนังสือ Sci-fi การเมืองอยู่ใกล้ตัวคุณ

3. Set 4 เล่ม หันหลังให้โลกในอุดมคติ